0
0
Fakte Historike në lidhje me origjinën e qytetarëve të Gollobordës
Nga Kujtim Stojku
Kohët e fundit po diskutohet dhe po shkruhet për disa materiale gjoja të zbuluara për identitetin e heroit tonë kombëtar Skëndërbeun. Për ne këto nuk janë të njohura por i çuditshëm është fakti se edhe disa ka-lemxhinj i kanë vënë detyrë vetes ose më mirë të themi ua kanë vënë detyrë që ta zhveshin Skëndërbeun nga disa gjëra që nuk i ka pasur dhe ta paraqesin ashtu siç është. Tashmë dihet dhe gjithsekush ka dëgjuar lloj lloj broçkullash për të ndryshuar historinë . Vendi ynë duke qenë një vend që është kufizuar gjith-monë me veten e vet dhe me pjesët e trungut e tij janë shkëputur me dhunë dhe dhënë të tjerëve,gjatë kësaj kohe nuk kanë munguar dhe vazhdojnë edhe sot diversionet kulturore,fallsifikimi i fakteve his-torike, pastrimet etnike duke përdorur dhunën ushtarake,dhe gjithë këtyre u paraprijnë disa kalemxhinj në fillim që gjoja duken sit ë pa rëndësishëm dhe se po mundohen të tregojnë të vërtetën. Hapat galopant që bën vendi tashmë për të antarsuar në BE, dhe për një lëvizje të lirë,deri diku po ja prêt hovin këtyre tril-limeve dhe falsifikimeve të historisë. Para disa kohësh do të lexoja shkrimin e një autori që për mua nuk ishte i njohur, dhe më parë nuk kasha lexuar asgjë prej tij dhe ky shkrim kishte emrin e një Cvetan Maz-niku i cili theksonte se se në një krahinë të në veri të Shqipërisë dhe veçanërisht në krahinën e Gollo-bordës së Dibrës kishte një popullsi kompakte si nga pikpamja territoriale po ashtu edhe gjuhësore. Kjo krahinë sipas tij është minoritare dhe se aty jeton një minoritet Maqedonas… dhe se ai ka gjihën e vet maqedonishten, banesat dhe veshjet e tij karakteristike. Me këto që shkruan ky far Cvetani i cili kërkon që të shkëlqejë me hulmutimet e tij shkencore hajde po deshe e mos vër kujën.Gjatë gjithë këtyre viteve të tranzicionit çfar nuk na kanë dëgjuar veshët. Emigrantët shqiptar që jetojnë dhe punojnë në Greqi po ndërrojnë emrat e tyre dhe detyrohen që të ndërrojnë fenë e tyre vetëm e vetëm për të pasur më lehtë sig-urimin e një vendi pune dhe të mos dëbohen nga shteti grek. Tashmë dihen synimet dhe qëllimet e qarqeve të caktuara greke për Verio Epirin. Dhe gjithë këtë politikë ekspansioniste emigrantët shqiptar po e vuajnë mbi kurrizin e tyre. Ne heshtim dhe jemi të durueshëm, jemi edhe nevojtarë sepse vuajmë për bukën e gojës duke duruar shtypje dhe tortura nga më të ndryshmet dhe nga më çnjerzoret, dhe kjo vjen vetëm e vetëm se duam të jetojmë por jot ë poshtrohemi. Po ashtu nuk janë të rastit shkeljet flagrante të kushtetutës nga kryetari i bashkisë Himarës Vasil Bollanos që nga tabelat e rrugëve dhe më tej i ka vënë në gjuhën greke. Nëqoftësë do të veprohej kështu në një vend tjetër qoftë edhe në greqi çfar reagimi do të kishëm?
Shqipëria dhe minoritetet
Ne si shqipëtar gjatë gjithë historisë sonë u kemi mbijetuar tallazeve të mëdha të historisë deri sa erdhëm dhe u rrudhëm kaq sa jemi sot. Dhe pa zgjidhur akoma këtë problem na del një problem tjetër që është i njëjtë me të parin por vetëm se njëri është sllav dhe tjetri është grek. Tani natyrshëm shtrohet pyetja se a mund të shkohet drejt Evropës me mendësi të tilla mesjetare?. Po ta shikojmë historinë e popullit tonë është një histori dhimbjesh, një histori ku populli shqiptar i ka mbijetuar historisë duke u mbrojtur pa reshtur në trojet e tij historike. Edhe Bullgaria ka pretendimet e saj ndaj vendit tonë. Nën politikën e gjoja të mbrojtes së minoriteteve ata po zhvilloojnë një poltikë të vjetër me qëlllime të caktuara sipas planit të “Naçirtnies”. Bullgaria para disa vitesh paisi rreth gjashtëqind dibranë me viza bullgare, dhe këta i pra-nuan këto viza vetëm se Bullgaria ishte në dymbdhjetëshe dhe mund të lëviznin lirisht. Por pot a analizo-jmë me hollësi këtë fakt do të shohim se diplomacia e shtetit Bullgar në vështrimin e parë duket si mod-erator dhe kontemporan, por në thelb ajo është tinzare dhe me qëllime aneksuese ndaj vendit tonë. Pra kemi një diplomaci të veshur me një kostum të ri por me astar të vjetër. Qëllimet dhe pikpamjet e sllavëve ndaj vendit tonë dihen prej kohësh qysh se stërgjyshërit tanë i pranuan me bujari gjatë dyndjeve të tyre. Dhe në shpërblim të kësaj bujarie ne përsëri po paguajmë një haraç të rëndë. Fill pas proceseve demok-ratike në shqipëri u krijuan organizata, shoqata dhe parti mbinë si këpurdhat pas shiut. Edhe nga Gollo-bordasit e Dibrës u formuan një sërë shoqatash dhe midis tyre edhe një parti. Këtu nuk ka asnjë gjë të keqe sepse u formuan shoqatat dhe partitë, por mënyra se si punojnë, dhe çrrugë ndjekin, si financohen dhe a janë në përputhshmëri me kushtetutën, dhe se kush është lideri i tyre shpirtëror, mosqofshin kurrë kundër vendit të tyre që i rriti dhe i arsimoi, dhe shpërblimi që ata duan ti bëjnë atdheut të tyre është që të hedhin sa më shumë baltë mbi të. Faqezinjtë,tradhëtarët dhe spiunët kanë ekzistuar dhe do të ekzistojnë në këtë planet dhe nuk do ti mungojnë kurrë njerzimit. Dhe po kështu nuk ka se pse të na mungojnë edhe neve. Dhe për këtë soj njerzish me plot gojën i mallkon me fjalët”haram qumshtin e nënës dhe toka që ju rriti”. Por për këta atdheu nuk është i ëmbël dhe i shenjtë, sepse çdo gjë që njerzit e quajnë të shenjtë dhetë lartë e mësojnë nga atdheu i tyre sepse ai i rriti dhe i edukoi. Por nuk ndodh me të gjithë kështu. Për disa ai nuk ka pikë vlere dhe thjesëhtë është një mjet përfitimi me vetveten,dhe mbi kurrizin e tij bën një mijë e një të zezat për të arritur qëllimin e tij dhe të atij që i shërben. Mirpo dikush do të pyes se kush është Golloborda, dheç’hapsirë gjeografike ka ajo sot?
Treva e sotme e Gollobordës shtrihet në të majtë të Drinit të Zi, dhe vazhdon nga Trebishti në Viçisht shtrihet ana lindore e Gollobordës. Kurse në jug pllaja e Gollobordës ka majën e Raduçit e cila është e lartë 2084m dhe në perendim kufizohet me lumin e Okshtunit. Kjo pllajë në veri shkon deri në kodrat e Çerenecit që janë 700m mbi nivelin e detit, dhe pastaj vazhdon me fushën e Klenjës dhe fushën e Studnës. Pllaja e Gollobordës ndodhet në lartësinë 1000-1200m mbi nivelin e detit. Sa herë ka pasë ndarje admin-istrative aq herë mund të jetë zgjeruar dhe ngushtuar kufiri I Gollobordës. Ajo ka qenë,është dhe do të mbetet e Dibrës dhe e askujt tjetër sepse ashtu ka qenë prej mijra vjetësh. Dhe për këtë ne do të sjellim fakte dhe dokumenta historike se në ato maja të larta, në çdo shtëpi dhe kala është valvitur flamuri i kuq me shqiponjën dykrenore, flamuri i Skënderbeut, ku edhe sot e kësaj dite dasmat në këtë trevë të Gollo-bordës kur krushqit shkojnë të marrin nusen në krye u prin një djalosh i pashëm dhe i gjatë i veshur me kostum kombëtar duke mbajtur lart flamurin kuq e zi i cili njihet me emrin bajrak. Dhe pas dasmorët kën-dojnë një këngë që është shumë e lashtë dhe që ka mbërritur deri në ditët tona. E cila thotë: Shi i imët I bie në tokën Arbërore Që na lag flamurin e kuq, Shi i imët bie në tokën Arbërore, që na lag krushqit e stolisur. Mirpo Cvetanit, Velos dhe lukunisë së tyre që mundohen që çdo gjë ta nxijnë dhe ta kthejnë së prapthi nuk do të mund të bëjnë asgjë sepse toka e Gollobordës dhe e gjithë Dibrës është e vaditur me gjak, dhe se historia e saj nuk mund të shkruhet nga lloj lloj njerzish të cilët mundohen që të falsifikojnë historinë e sajë dhe tani të presim se çfar do të na nxjerrin arkivat sllave, por pa tjetër ndonjë fakt të stërholluar si ai i Çubroloviqit. Dhe sigurisht për shërbimet që u keni kryer atyre jeni shpërblyer me të drejta studimi,me pasaporta me vizë bullgare dhe nënshtetësinë bullgare, dhe se kushedi se çfar tjetër ju është premtuar,ku ju si nëpërkat zvarriteni andej dhe këtej për të helmuar këtë mundeni dhe pastaj mblid-heni kutullaç nën gurë dhe rrinin në përgjim. Ju nuk është se nuk e dini, por qëllimisht dhe me ndërgjegje të plotë na rrini me thikë pas shpine për të na e ngulur në momentin më të volitshëm për ju.. As ju dhe as bullgarët, dhe kushdoqoftë tjetër,as serbët dhe as maqedonasit që nga shekVI-VII-të kur ata erdhën si mu-haxhirë megjithë arsenalin e tyre ushtarak dhe sipas shkencëtarëve të tyre nuk mundin ta mohojnë dhe të falsifikojnë gjurmët e historisë. Ka edhe kalemxhinj të tanët që shprehen me rezerva ndaj kësaj treve ku nga pa aftësitë e tyre për të njohur historinë e vendit të tyre dhe për të bërë kërkime shkencore tërhiqen dhe mblidhen në vetvete si kërmilli në guackën e vet duke u lënë rrugë të lirë pretendimeve shoviniste sllave.Por faktet historike janë të forta dhe është shumë vështirë që ti tjetërsosh. Dihet se popullsia e Gol-lobordës është Hilenge dhe gjithashtu po dihet se ajo ka traditën orale,folklorike,këngët dhe gojdhënat të cilat i ka trashëguar brez pas brezi deri në ditët tona, po ashtu edhe dy gjuhësinë ku disa kalemxhinj duke u kapur pas këtij fakti sepse popullsia e saj është Hilenge ashtu siç është edhe popullsia e Himarës e cila nuk është Greke dhe ku grekët e trajtojnë si pjesë të tyren. Bile atje politka greke është më e avancuar se ajo bullgare sepse shteti grek banorëve të himarës u paguan një pension të majmë këtyre banorëve sepse banorët dhe vendin, pra Verio-Epirin i quan të sajat,pra greke. Ndërsa sllavët me sa kam informacion unë janë më të vonuar në këtë fushë. Diplomacia e tyre po tregohet shumë e kujdesshme dhe tani ka filluar që të pluskojë si kokoshkat. Nuk është për tu habitur fakti se si grekët dhe sllavët i kanë këto pretendime ndaj nesh, ku qëllimet e tyre ekspansioniste dihen dhe nuk janë çfaqur sot por kanë qenë që moti. Edhe në fil-lim të këtij shekulli ku Evropa mundohet të miratojë kushtetutën Europiane dhe ne po bëjmë hapa golo-pantë për tu antarsuar në të bashkë me fqinjët për një lëvizje të lirë, dhe kur dëgjojmë broçkulla të tilla nuk e dimë se si do të reagojë Europa e qytetruar. Megjithatë le ti kthehemi historisë për të dhënë deri diku një përgjigje për pretendimn sllav.
Origjina e fjalës Gollobordë
Emrin Gollobordë na jepet sipas dokumentit Osman të vitit 1467 ku kjo krahinë është regjistruar me emrin “Dukgobrdo” ose “Dulgobrda”. Pra sipas këtj dokumenti stud-juesi H. Sadikaj thekson se vilajeti i Dulgobrdos është shumë i madh. Pra Golloborda ka qenë vilajet në vete. Sipas dokumenteve osmane ajo kishte një shtrirje gjeografike të tillë, në lindje përgjatë lumit të Dri-nit të Zi dhe nga fshatrat Gjoricë e Tërbaç vazhdon drejt jugut të territoreve duke përfshirë fshatin Hotis-han, Zepisht dhe Manastirecin ku ky i fundit me ratifikimin e vitit 1922 mbet jashtë kufirit shtetror. Kurse në perendim vazhdonte nga fshati Llëngë dhe deri në Bulqizë.. Por kush kanë qenë banorët e her-shme të kësaj treve? Fisi që banonte aty mos ishte fis sllav? Në asnjë mënyrë. Nga defteri Turk i vitit 1467-të ne pamë se ishte regjistruar me emrin e Dulgobrdos. Por fisi që ka banuar në këtë trevë ka qenë fisi i Penestëve. Dhe se Penestia ka qenë krahinë Ilire në luginën e sipërrme të Drinit të Zi dhe rreth saj. Pra në Iliri ka banuar fisi I Penestëve… dhe se treva e Penestëve përfshihej në mbretërinë Ilire. Pra Pe-nestët ishin banorët e parë të Dibrës të cilët përmenden në vitet 170-169 p.e.s. Këtu na del edhe emri i fisit “Deberus”ose më saktë fisi Ilir i “Doberëve”nga ku më vonë mori emrin edhe Dibra. Por sipas do-kumenteve të kohës Golloborda na del edhe me një emër tjetër që njihet “Kolloborna”,dhe këtë emër e gjejmë nga konsulli rus I.S. Jasterovi i cili thekson se “në këtë luftë shkojnë përpara të gjithë bashibo-zukët dhe pas tyre pason flamuri i Kollobornës, pra i Gollobordës.
Golloborda dhe Arbeshët
Pra ne shohim se sipas këtij konsulli Golloborda shkonte në luftë me flamurin e vet përpara malsive të grykës së madhe dhe për rrjedhim edhe Golloborda ka qenë si ato. Por para se të vinin sllavët në Ballkan nga shek VI –VII-të, Gollobordasit e Dibrës ishin në trojet e tyre etnike dhe ata banonin në Dibër në trevën e Gollobordës e më gjërë në lindje dhe në jug me to. Pra ata kanë qenë Arbëreshë të pa diskutueshëm dhe me etni të pastër po Arbëreshe. Edhe e folura e tyre ka qenë Arbërisht. Pra ndërsa treva ishte e populluar nga Arbëreshët dhe natyrisht që edhe e folura e tyre ka qenë Arbërisht. Por sa erdhën sllavët ndikoi sadopak që në këtë krahinë të zbatohej një process asimilues mbi popullsinë Arbëreshe të Gollobordës që zgjati disa shekuj që nga shek I VII-të deri në shek XI-të. Por duhet të kemi parasysh se gjatë gjithë kësaj kohe në hapsirën gjeografike ku sot është vendosur nocioni politik Maqedoni në shek V-VII-të figuronte nocioni iorganizuar I Dardanëve ose Albanët kanë qenë banorët e kësaj treve. Pas ardhjes së fiseve sllave në Ballkan të Bullgarëve nga njëra anë dhe të Serbëve nga ana tjetër,për një kohë të caktuar edhe treva e pastër Arbëreshe pësoi ndryshime etnike të cilat ndikuan në jetën,punën,dhe zakonet e arbëreshëve gjatë gjithë shtrirjes së tyre gjeografike. Por tashmë dihet dhe është një fakt i njohur nga historianët qysh nga Herodoti se në jug-lindje të Ballkanit ka egzistuar edhe një formacion politik i quajtur Maqedoni. Vendasit ishin Maqedonë të cilët flisnin gju-hën e tyre. Këta Maqedonë klasikë sëbashku dhe me Ilirët dhe Epirotët atje ku mbretëronte si mbret babai i Akilit Peleu kishin afërsi të madhe etnike dhe kishin të njëjtën prejardhje.Edhe qarqet poltike Bullgare pas shtrirjeve territoriale në dëm të fqinjëve synonin të krijonin një shtet Bullgar shumë të madh në shtrirje që shtrihej në të gjithë Shqipërinë, që nga Vlora në Vardar e deri në Selanik, territore që për disa kohë gjatë shek VII-VIV-të i kishin mbajtur deri në mesjetë. Pra Bullgaria nuk është se nuk i njeh këto fakte historike por ajo mbetet në mantilitet ajo që ishte në shek e XI-të. Në gjysmën e dytë të shek XI-të shteti bullgar pushtoi krahinat themat Bizantine në Shqipëri disa prej të cilëve i mbajti të pushtuara për reth 150 vjet. Kështu pra Dibra dhe e gjithë treva Gollobordës mbeti nën pushtimin Bullgar. Dhe qysh ën këtë kohë e kanë zanafillën toponimet sllave në Dibër dhe më gjërë në Shqipëri. Pra qysh nga ajo kohë një toponim i tillë e gjejmë edhe në Mat ku një fshat ka emrin “Stojan”. Kjo fjalë në sllavisht do të thotë “Ndal” sepse gjatë pushtimit Bullgar në këtë fshat është bërë ndalja e ushtrisë Bullgare nga luftimet e ashpra të trimave Matianë. Profesori shqiptar E.Çabej ka thënë se: Për ngulitjen e gjithë kësaj toponie detyrimisht ka ndërhyrë edhe administrate shtetrore bullgare e asaj kohe”. Dhe gjatë perandorisë së Dushanit ishte një shtet ku popujt jo sllavë, dhe në radhë të parë Shqipëtarët ju nënshtruan shtypjes dhe diskriminimit më të egër ekonomiko sho-qëror dhe fetar.Pra me sa shihet nga dokumentat historikë treva e Gollobordës së Di-brës gjatë kësaj periudhe historike i përkiste një origjine të vazhdueshme Arbëreshe, por nga trysnitë dhe veprimtaritë e ndryshme asimiluese ushtroheshin mbi të mori ngarke-sash konvencionale ortodokse por edhe të dy gjuhësisë shqip dhe bullgarisht. Pra ashtu siç theksoi më lart professor E.Çabej, ky process ishte një process i gjatë ku ndikoi ad-ministrate e shtetit bullgar që gjuha të përvetësohej aq sa u përvetësua si gjuhë e dytë bullgarishte, krahas gjuhës shqipe, dhe kjo popullsi me fe ortodokse veproi për disa she-kuj. Pra pasi shteti bullgar i asaj kohe filloi që ti pushtonte tokat e Arbërisë dhe gjatë këtyre pushtimeve pat ndikime në etnosin Arbëresh. Kështu që në kuadrin e perandorisë bizan-tine të lindjes po krijohej një bashkësi fisesh bullgare me përzierje sllovene,mongolësh,aziatikësh,preçenge të vilat pretendonin që të forcoheshin dhe të zgjeroheshin. Që të gjitha këto kishin territorin dhe qendrën e tyre në një krahinë fqinje me Gollobordën e cila ishte Carev Dvori i prespës. Pra këto bashkësi fisesh bullgare ki-shin synime pushtuese jo vetëm ndaj trevës arbëreshe të Gollobordës por për të gjithë Dibrën. Në vitin 870 knjazi Boris e lidhi kishën bullgare me patriarkanën greke të Konsta-dinopolit. Dhe këtë emër Konstadinopol e ka marrë nga perandori Konstadin që ishte biri i Ilirisë dhe as i bullgarisë dhe as i Greqisë. Dhe në vitin 886 Klementi hapi shkollën e parë në Ohër dhe Devoll,pra siç duket edhe në Dibër ku për shtatë vite mësim u ar-simuan 3500 nxënës. Dhe një pjesë e këtyre nxënësve ishte nga Dibra. Dhe qysh këtu shihet qartë zanafilla shqiptare ortodokse në Rekën e sipërme të Dibrës. Qysh në këtë kohë tek banorët e kësaj treve nisi të shkruhet shkrimin sllav tek arbëreshët e Dibrës.Për këtë studjuesi I.Sadikaj na sjellë një document provë ku thuhet se një fanarist vllah me emrin Neofit Duka shprehet se : Ata arbëreshët e lanë gjuhën zonjë greqishten dhe përdorin gjuhën barabare. Gjuha zonjë këtu ishte gjitha greke, dhe ata shkrimin sllav e pranojnë me lehtësi për t’ju kundërvënë atij grek. Pra lexues i dashur besoj se nuk do shumë koment për të kuptuar se sa shtrenjtë e paguajtën arbëreshët bujarinë dhe mik-pritjen e tyre, dhe një haraç i tillë me sa duket në këtë fillim shekulli kërkon të na përsëritet edhe sot. Gjithashtu po nuk është e rastit para katër-pesë vjetësh u dha një lajm se qeveria shqiptare kishte bërë një marrveshje me qeverinë Greke për tu future në shkollat e mesme gjuha greke. Shpresoj që kjo të jetë një lapsus i imi dhe të të mos ketë qenë një lajm i vërteë. Pra qëllimet dhe piksynimet greko-sllave qysh se ata erdhën si muhaxhirë tashmë dolën në dritën e diellit. Në njërën anë grekët dhe në anën tjetër sllavët dhe Arbëreshëve nuk u mbetej gjë tjetër vetëm se të rrëmbenin armët dhe të përballeshin me atë që u trokiti në derë si “mik” dhe tash u ishte kthyer në armik. Qysh në gjysmën e dytë të shek XI-të filloi pushtimi i tokave të Ilirisë nga Bullgarët dhe Sërbët. Ndaj këtyre pushtuesve filloi një qëndresë e pa shembullt Iliriane. Në këtë kohë në trevën e Gollobordës ku edhe sot bullgarët pretendojnë se është e tyrja, mu në krahun e majtë të drinit të zi këto ushtri mercenarësh do të ndesheshin në një vjë mbrojtje të pa shembullt. Dhe kjo vijë mbrojtje krijohej nga kalatë e Trebishtit, Llademericës, Krajkës dhe maja e kalasë së Homeshit. Këto kala sëbashku me ato të krahut të djathtë të drinit të zi krijonin unazën mbrojtëse të trevës së Dibrës. Studjuesi Dibran Rakip Sinani në hul-mutimet e tij shkencore për luftën që zhvilluan arbëreshët në këtë kohë thotë se ushtria bizantine në vitin 1259 sulmoi dhe pushtoi arbërinë përsëri. Pra Arbëria ishte kthyer tashmë në një shesh lufte. Dhe në vitin 1330-të perandori bizantin urdhëroi që në kësht-jellën e Dibrës të vendoseshin garnizone ushtarake Bizantine. Dibra qysh në këtë kohë e kishte ndërtuar kështjellën në Sfetigrad, në Varosh afër Qafë – Murrës, në Kojavec dhe në Çidhën. Këto kështjella i përdori edhe Gjon Kastriot në vitet 1443-1467 në luftën kundër pushtuesve turq. Bile tashmë keni dëgjuar se ai nuk quhet më Gjon por Ivan dhe se popullsia e Dibrës ëshët një popullsi e përzierë. Këto po na I thonë njerëz të shkolluar për tën treguar se kush ishte Skëndërbeu i vërtetë dhe se nuk është ai që njihet sot nga bota. Zot të lutem ruaj këta njerëz nga mend se nuk dinë se çfar thonë.
Pra deri këtu ne nuk shohim se Dibra dhe Golloborda të kenë qenë banuar nga bull-garët ose vendasit të jenë asimiluar nga ata. Pas këtyre të dhënave historike ne shohim se banorët e kësaj treve kishin kështjellat e veta dhe kanë bërë një qëndresë të lavdishme kundër bullgarve. Sepse natyrisht vetëkuptohet ata po të ishin bullgarë ose në përgjithësi sllavë nuk kishin arsye që ti rroknin armët kundër tyre dhe të ndërtonin kështjella për tu mbrojtur. Nuk e di se çfar faktesh do të na nxjerrrë shteti bullgar por si do ti përgënjshtrojë këto fakte his-torike. Edhe vetë studjuesit sllave çfardolloj mënyre që të përdorin për ti përgënjeshtruar prapë se parapë nuk mund që të na mohojnë origjinën. Historinë e një populli nuk mund ta vjedhësh, ta tjetërsosh, dhe nëqoftë se arrin ta tjetërsosh prap se prap një ditë do të dalë në shesh. Në një libër të një historiani të huaj kam lexuar se “historia e grekëve një ditë do të shkruhej nga e para.”Besoj se është shumë e qartë thënia e këtij historiani dhe nuk do më koment. Pra më sipër thamë se emrin Gollobordë e gjetëm në defterin turk të vitit 1467 me emrin “Dulgobrdo”kurse tradita gojore na e kep me emrin Gollobrdo.. Një fshat me një emër të tillë e gjejmë në zonën e prespës të rrethit të sotëm të Bilishtit në perfekturën e Korçës. Tani le ta shohim me kujdes fjalën Gollobrodo. Pra-pashtesa e fjalës brdo do të thotë mal, sepse edhe në Kosovë gjendet një qendër min-erare e emërtuar Novo brdo. Ndërsa parafjala Goll në gjuhën e kulluar shqipe do të thotë vend I zbrazur. Gjatë shekujve pa tjetër që fjala ka evoluar dhe ka arritur në vet-vete si toponim sllav. Port ë mos harrojmë se nuk ishin sllavët ata që e pushtuan të parët Ilirinë për një kohë të gjatë, para tyre tashmë dihet se kanë qenë romakët të cilët këtë qendër minerare në Kosovë e quajtën Nova Monte. Pra duket shumë qartë se pushtimet e huaja sa herë që kanë ndodhur kundrejt nesh kanë lënë gjurmët e tyre. Rasti i mësipërm tregon qartë se pas largimit të Romakëve kemi një ndërhyrje tjetër nga ana sllave dhe këto ndërhyrje ne e lidhim edhe me emrin Gollobrdo për të cilën men-dohet se ka rrjedhu nga emrat Kalabërdenj që do të thotë Kalabri, ku u institcionalizua nga na e sllavëve sikur të ishte një emër sllav por në fakt siç e pamë ky emër është shqip. Profesori Rus A.M. Salishev shprehet se: Kishin jetuar atëherë Shqipëtarët Kalabrii që duke u shpërngulur prej aty në shek e XV_të quhen Galabërdenj, pra njerëz nga Golloborda. Pra qysh në shek e XV-të kjo trevë nga sllavët është quajtur Gollobordë. Pra siç shihet gjatë historisë ky emër ka pësuar luhatje të shumta dhe këtë nuk mund ta hedhin poshtë studjuesit sllavë, se kjo trevë ka qenë e banuar nga Shqiptarët. Bile bile ata vetë e kanë vërtetuar se banorët e Gollobordës janë Kalabërdenej që do të thotë Arbëreshë-Shqipëtarë, dhe në vendin ku janë shpërngulur ata nga vetë studjuesit sllavë janë quajtur Arbëreshë-Shqipëtarë. Një tjetër studjues sllav na jep një fshat tjetër me emrin Vele Brdo. Pra siç e theksuam më sipër pjesa e kompozitës “Brdo” është e njëllojtë si tek fjala “ Gollobrdo”. Golloborda na del edhe me një fjalë tjetër “Kolloborne” e cila bën pjesë në qarkun e Dibrës. Pra ky studjues sllav e quan këtë krahinë me emrin “Kol-loborna” dhe jo “Kollobordha”siç e gjejmë nëpër harta dhe shpesh dëgjohet emërtimi Gollobordë.
Marrë nga golloborda.webs.com
Admin